Impressies: Kratie bij ochtendgloren en bussen in Cambodja

Kernbegrippen: Kratie, lokale markt, geïmproviseerd ziekenhuisje, apotheker, minibus, agrarische samenleving, grote bussen, reistips, toerist, referentiekader

Kratie bij ochtendgloren

Het is 6u15 s'ochtends wanneer mijn alarm afgaat. Hoewel ik al een tijdje wakker ben, voel ik me niet goed uitgeslapen. Maar veel tijd is er niet. Gehaast trek ik mijn kleren aan. Ik prop mijn laatste spullen in mijn rugzak en breng nog een kort bezoek aan de badkamer. Niettegenstaande ik een muskietennet heb, sta ik vol met muggenbulten. Wanneer ik boven op het dakterras kom, waar we hadden afgesproken om 6u30, staat de uitbater van de guesthouse me al op te wachten. Hij groet me en zegt dat hij me net wilde komen wekken.

Aangezien het stiptheidsprincipe in Cambodja niet zo hoog aangeschreven staat, haal ik nog snel een ijskoffie op de hoek van de straat. Nog een beetje slaapdronken staar ik om me heen. Niets wijst erop dat het nog zo vroeg in de ochtend is. Het is reeds volkomen licht en beklemmend warm, het verkeer is al aardig op gang gekomen en iedereen is druk in de weer. De vroege ochtenduren zijn de actiefste en meest productieve uren voor de meeste Cambodjanen. Ik bedenk dat het ideale uren zouden zijn om de misgelopen slaap van de voorbije dagen in te halen, maar daar blijkt het Cambodjaanse waak- en slaapritme niet op afgestemd. Op straat zijn honderden scooters en enkele auto's actief. Een beetje verderop ligt de markt. Net zoals in vele andere steden en dorpjes in Cambodja bevindt het grootste deel van de markt zich in een grauw en donker gebouw, onderverdeeld in tientallen hokjes. Een aanzienlijk deel van deze hokjes zijn ateliers van zilver- en goudsmids, gespecialiseerd in het vervaardigen van juwelen en andere sier- en kunstvoorwerpen. In vele marktgebouwen zijn deze kraampjes gegroepeerd in het midden van het gebouw samen met enkele eetkraampjes. Hier in Kratie is de groepering van de verschillende soorten kraampjes minder consequent. De juwelenmakers en de textielverkopers schijnen elk hun zones te hebben, maar verder vindt je allerlei winkeltjes ertussen. Standjes waar ze allerlei keukengerei aanbieden, tabak in bulk, hokjes volgepropt met gedroogde vis, koeken, nootjes en andere voedingswaren en hier en daar een hokje met antieke meubels, gsm's of andere elektronische apparaten. De straten rondom het marktgebouw zijn eveneens bezaaid met marktkraampjes. Hier wordt vooral fruit, groenten, vlees en vis aangeboden die in potten, schalen of op houten planken uitgestald zijn. Tussen de vis- en vleeskraampjes rijden er mobiele eetstandjes met noedels, rijst, broodjes en gefrituurde dingen in de aanbieding.

Kenmerkend voor de markt van Kratie zijn de parasols met regenboogpatroon, die de straat bijna helemaal overdekken en er een kleurrijk geheel van maken. Terwijl een enkeling hier en daar nog bezig is aan de opbouw van zijn of haar kraampje, zijn de meeste al druk in de weer met het verkopen en herschikken van hun producten. De meerderheid van de markthandelaars zijn vrouwen. Hier en daar zitten een paar Cambodjanen noedels of rijst naar binnen te schrokken op een plastieken krukje of op hun hurken. Bij een van de vleeskraampjes zit een oude gezette vrouw op de tafel apathisch met een stok heen en weer te zwaaien om de vliegen weg te houden van het vlees. Het is een hopeloos gevecht, maar het schijnt de koopmannen noch de marktbezoekers te storen dat er constant vliegen op het vlees zitten. Ook s'ochtends vroeg eten Cambodjanen rijst, noedels en soep. Overal slingert afval rond. Wanneer het regent verandert de ondergrond in een modderpoel. En wanneer het droog blijft wordt al die modder stof. Maar geen stortbui of stofwolk verstoord het Cambodjaanse ritme. Hun eeuwige ongehaastheid en neiging tot weinig bewegen geeft een indruk van een soort berusting en gelatenheid. Niemand rent, niemand roept of schreeuwt, niemand is boos of euforisch. De bevolking hier lijkt meer ingetogen en niet altijd even vriendelijk.
   
                                     

Ik wandel terug richting guesthouse en slurp een laatste keer van mijn ijskoffie. Wat er overblijft van de ijskoffie is voornamelijk gesmolten ijs met een overdreven zoete smaak, doordat het meeste van de gecondenseerde melk onderaan het glas is gebleven. Aan de overkant van de guesthouse is er een donker schuurtje zonder deuren, dat moet doorgaan voor een geïmproviseerd (kinder-)ziekenhuisje. In Kratie ligt het kindersterftecijfer hoger dan gemiddeld in Cambodja. Wanneer de oogst mislukt, en dat is vaak het gevolg van het onvoorspelbaar karakter van de mekong rivier, wordt dit verder in de hand gewerkt door ondervoeding en een eentonig voedingspatroon. De schuur staat vol met bedden en kent verder weinig voorzieningen. Aan de ingang staat een klein meisje met een bamboo-stok in haar rechter hand. Bovenaan de stok hangt een baxter en in haar arm steekt een infuus. Naast haar zit een man zonder benen met een sigaret in z'n mond. Overal lopen katten en honden. Je hoeft hier geen inspectie door te voeren om te concluderen dat de hygiëne niet optimaal is. 

Twee dagen eerder had ik medicijnen gekocht in een apotheker. De inhoud van de capsules was gesmolten en een soort grijze pap was wat ervan overbleef. Een bijsluiter was er niet en als ik niet was blijven aandringen in 'handen-en-voeten-taal', had ik geen enkele instructie meegekregen. Apothekers in Kratie en op vele andere plaatsen in Cambodja zijn niet veel meer dan vier muren en enkele overvolle stoffige oude kasten met doosjes en zakjes medicijnen. Misschien is er orde in wat voor mij chaos leek, maar ik vermoed dat er voornamelijk willekeur heerst. Op de verpakking van de medicijnen die ik kocht, staat nadrukkelijk vermeld dat het bij temperaturen onder de 20° bewaard dient te worden, maar gezien er geen airconditioning is, wordt dat voorschrift niet gerespecteerd. Bovendien zijn de medicijnen behoorlijk duur en bestaat er geen enkele vorm van terugbetaling. Geen plaats waar je ernstig ziek wil worden, denk ik terwijl ik mijn blik van het meisje met de bamboo-baxter afwend. Met de doorgedreven corruptie van de heersende politieke partij is er niet direct verbetering in zicht wat dit en vele andere zaken betreft. Het overgrote deel van het geld komt gewoon niet terecht waar het het meest nodig is: bij de bevolking of ondersteunende instanties.

Bussen in Cambodja

De minibus ervaring 

Toen we in de minibus stapten waren we slechts nummer zes en zeven. Achter de chauffeur hing een televisiescherm waarop een  film afgespeeld werd. We kregen 2 zitjes achterin. We waren goed op tijd en even was ik zo goedgelovig om te denken, dat we met een half-volle bus zouden vertrekken richting Ban-Lung. 

De motor start, ons voertuig trilt en komt in beweging. Maar na enkele ogenblikken wordt het duidelijk dat we in de verkeerde richting rijden. De chauffeur rijdt en manoevreert langs kleine aardewegjes, de grootste putten en plassen ontwijkend. Het ziet er niet naar uit dat we al op weg zijn naar Ban Lung. Uiteindelijk stoppen we aan een houten hutje op palen. In de deuropening zit een oude man in bloot bovenlijf, bijtend op een sigarettenpeuk. Een vrouw en enkele kinderen komen naar buiten om te kijken wat er gebeurt. Al snel hebben ze door dat er twee blanken in de minibus zitten en dat lijken ze behoorlijk interessant te vinden. Enkele onder hen wuiven en lachen naar ons. Enkele momenten later komt een meisje van rond de vijftien naar buiten. Ze is opvallend netjes gekleed en heeft een zak met spullen bij zich. Van een afscheidsritueel is geen sprake en met een trotse blik betreedt ze de bus. Nadat ze plaats heeft genomen voor ons, draait ze zich ostentatief om en groet ons in haar beste Engels. Toen zijn we met acht in de bus.

Op onze terugweg naar het centrum van Kratie herhaalt dit ritueel zich nog enkele malen. Soms staan de mensen klaar, soms moeten we wachten aan een huis en soms lijkt het alsof we stoppen voor een willekeurig persoon, die op het moment dat de minibus passeert beslist mee te rijden naar Ban Lung. Allen betalen ze de helft van wat wij betaalden of minder. Daar valt niet over te onderhandelen. Tegen de tijd dat we terug in Kratie aankomen, zit de bus stampvol naar westerse maatstaven. De chauffeur parkeert zich naast de markt op een parking. Hier zitten we dan, bijna een uur onderweg en slechts 50 meter verwijdert van onze guesthouse! De meeste passagiers stappen uit en gaan iets halen om te eten. Er worden nog wat zitjes opengeklapt en onze backpacks samen met andere mensen hun bagage worden verschoven en samengeperst. Het is alvast geen goed idee om voeding of breekbare dingen in je backpack te laten steken. Even later gebaart een man naar me, dat ik m'n voeten omhoog moet houden. Drie grote witte zakken rijst, net op de markt gekocht, worden onder onze voeten geschoven. We moeten nog even wachten op enkele passagiers die hun inkopen voor de komende dagen aan het doen zijn (daar lijkt het toch op). En dan vertrekken we weer. Ditmaal in de juiste richting.

Helaas duurt het niet lang vooraleer we een zoveelste stop maken. Ik was toen al de tel kwijt van het aantal stops. De chauffeur wil een sigaret smoren en een oude vrouw maakt van de gelegenheid gebruik om een kolf maïs te halen een tiental meter verderop. Het heeft geen zin om je te ergeren aan de Cambodjaanse sloomheid, besef ik terwijl ik me uit de minibus beweeg om een flesje water te kopen en zelf ook een sigaret te roken. Wanneer ik me naar de achterkant van het voertuig beweeg, zie ik drie motorfietsen hangen aan de achterbak, die niet meer helemaal sluit en door middel van touwen op z'n plaats gehouden wordt. Dat hebben ze knap en snel gemonteerd. Heel de tijd zat ik in het voertuig en ik heb er niet eens iets van gemerkt. Ik moet spontaan glimlachen en betrap mezelf erop dat ik ondanks het discomfort en het feit dat het nog een lange reis is met volle teugen aan het genieten ben van deze Cambodjaanse ervaring.

Een eindje verderop stoppen we opnieuw voor een jongetje, een meisje en een oude kale vrouw, uitgemergeld en gewikkeld in een gescheurd gewaad, dat ooit wit moet geweest zijn. De jonge man die naast mij zat, wordt opgedragen om een rij naar achter te schuiven en daar een zitje te delen met een andere jonge man. Zwijgend ondergaan de twee jonge heren hun oncomfortabele lot schouder aan schouder achteraan in de warme bus. De vrouw en de twee kinderen nemen vervolgens plaats op het zitje naast mij. Een van de kindjes zit haast op m'n schoot. Ze hebben één zitje voor drie of beter gezegd: we hebben 2 zitjes voor vier. Uiteindelijk zitten we met 17 mensen in de minibus.  Het hoogte punt was bereikt. Gezelliger zou het niet meer worden.

Het jongetje staart me haast onafgebroken aan alsof hij naast een wereldwonder zit, een god of juist de duivel. Hoewel ik naar het jongetje lach en hem op zijn gemak probeer te stellen, kan ik me niet van de indruk ontdoen dat zijn blik armoede, onwetendheid en simpliciteit weerspiegelt. Uitgemergeld en uitgeput zien ze eruit.  Me ervan bewust zijnde dat dit slechts een momentopname in een specifiek context is, vraag ik me af of een gevoel van medelijden aan de orde is. Niet zelden maken we personen of omstandigheden bedroevend en meelijwekkend louter door het perspectief van waaruit we bepaalde afwegingen maken, dingen vergelijken en ze interpreteren en vertalen in onze eigen cultuur en socio-economische realiteit. 

Wanneer we een uur later onze eerste officiële stop aan een Cambodjaanse wegrestaurant maken, zie ik tot mijn geruststelling dat de grootmoeder van het meisje en het jongetje eten voor hen heeft besteld in het restaurantje. Er is veel armoede, maar uithongering is de laatste jaren iets minder pertinent aanwezig in dit land. Na ongeveer dertig jaar van politieke instabiliteit lijkt het stilaan de goede kant op te gaan met Cambodja. Al is er nog lang geen sprake van echte stabiliteit en harmonie ten gevolge van diverse nationale problemen en wijdverspreide corruptie waarmee het land te kampen heeft. Doordat het een overwegend agrarische samenleving is, ligt het lot van de bevolking grotendeels in de handen van de natuur: de zee, de mekong rivier, het tonle sap meer en het regenseizoen. Naast rijst worden maïs, bonen, maniok, bananen en tabak verbouwd. De belangrijkste landbouwstreken liggen aan de mekong en aan de tonle sap. De landbouw is volkomen geprivatiseerd en door concessies en corruptie worden een groot deel van de opbrengsten geëxporteerd naar Vietnam, China, Maleisië en Indonesië. Enerzijds is Cambodja gezegend met heilig water, vruchtbare grond en een tropisch moesson klimaat, anderzijds wordt het land geteisterd door overstromingen en droogtes en de hiermee gepaard gaande desastreuze gevolgen. Daarenboven maken vele klimatologen zich zorgen over de mogelijke gevolgen van de klimaatverandering voor Cambodja.

Uiteindelijk zitten we dus met 17 man in de minibus. Het is een lange rit, maar wie van Chinese films en/of Cambodjaanse karaoke houdt, hoeft zich niet te vervelen. Eerst werden we getrakteerd op een Chinese Cambodjaans gedubde film die ze drie maal achtereenvolgens lieten afspelen. Als het daarbij was gebleven, zouden we er goed vanaf gekomen zijn. Maar aaneensluitend volgde echter typische melige kitscherige Khmer karaoke. Af en toe blijft het beeld en het geluid hangen wanneer we over bulten rijden. Meermaals wenste ik dat de geluidsinstallatie het zou begeven. Het gebrek aan bewegingsruimte, de hobbelige weg en de onafgebroken stroom van beelden en geluid maken deze rit behoorlijk uitputtend. De karaokeclips gaan steevast over romantische liefdespaartjes met zeemzoete gezichtsexpressies met van-melancholie-overlopende oogjes, die in het oneindige staren of verdrinken in de ogen van hun zielsgenoot. Van muziek kennen ze hier echt helemaal niets. Er zijn amper muzikanten te vinden en welk instrument ze ook beoefenen, ze lijken er eerder mee te vechten dan erop te spelen. 

De airconditioning is zoals die zijn intrede deed bij ons in de jaren 90: goed voor de chauffeur en de passagiers vooraan, maar nauwelijks een  meerwaarde voor de mensen achterin. Mijn knieën steken uit tot boven mijn navel, mijn voeten zitten gevangen tussen de rijstzakken en de zetels voor mij. Het jongetje staart me nog steeds aan met open mond. En op de twee rijen voor mij zit een stel Cambodjanen met wreed kicks onafgebroken naar het tv-scherm te staren. Nonchalant en zonder enige vorm van schaamte gooien ze doorheen de hele reis hun afval door het venster in het mooie groene vlakke landschap van Cambodja. Langs de eindeloze overwegend onverharde wegen in Cambodja is het niets minder dan een langgerekt vuilnisbelt. De ramen langs de zijkant staan te laag om veel van het landschap te kunnen zien en voor en achter ons zijn er grote stofwolken die het zicht beperken. Af en toe smak ik met m'n hoofd tegen het plafond wanneer we over een zoveelste hobbel rijden. Ik wring mij in zeven bochten om mijn boek te bemachtigen en begin te lezen. Nog zes uur te gaan!

U heeft het wellicht al zelf ervaren, maar reizen kan best vermoeiend zijn. Tenzij dit met een jetlag te maken heeft, is het op het eerste zicht niet zo duidelijk hoe dat komt. Uiteindelijk wordt je in het geval van busritten van de ene plaats naar de andere gebracht en hoef je niets te doen. Op een bus zit je heel de tijd stil, je hoeft geen fysieke inspanningen te leveren, je hoeft je op niets bijzonders te concentreren (tenzij je zelf de chauffeur bent) en als je wil kan je je ogen sluiten en een beetje rusten. En toch kan reizen behoorlijk vermoeiend zijn. Dat heeft veel te maken met de lengte van de rit, het comfort tijdens de rit, je mentale en fysieke toestand, omgevingsfactoren en in welke mate je gevoelig bent aan reisvermoeidheid. Als je een lange tijd reist en veel afstand aflegt, is het iets waar je best voor je eigen reisplezier (en dat van je reisgenoten) rekening mee houdt. Enkele tips:

Hydrateer: drink voldoende water en vermijd (te veel) alcohol en koffie omdat deze dehydraterend werken. Vergeet ook je kleding niet aan te passen aan het klimaat.
Eet gezond: voldoende eten is belangrijk om je energiepijl op hoogte te houden. Anderzijds zal te veel of te vetrijk eten een omgekeerde werking hebben.
Entertain jezelf: niets is vermoeiender dan verveling. Meestal kan ik mezelf enkele uren vermaken met het kijken naar de landschappen en het observeren van de lokale bevolking langs de weg. Maar ook daar zijn grenzen aan of soms is er gewoon niet zoveel om naar te kijken. Een goed boek is dan mijn beste vriend!
Geluid: hoe meer prikkels je hersenen stimuleren, des te vermoeiender de reis zal zijn. Wat voor mij in Cambodja van goudwaarde was, waren mijn wassen oordopjes. Het was soms de enige ontsnapping aan schreiende kinderen, als bezetene bellende Cambodjanen, het gebrul van de motor of het gekraak van de verroeste carrosserie en vooral de foltering van de Cambodjaanse karaokemuziek. Muziek luisteren is ook een uitstekende remedie tegen de veelheid aan geluidprikkels die er vaak zijn tijdens busritten in zuidoost Azië. Ook dit is persoonlijk, maar voor mij weegt lawaai of onrust het meeste door.
Comfort: comfortabele kleding, een dekentje of een kussen kunnen het verschil maken tussen geen of enkele uren slaap. Ook als je wil slapen kunnen deze attributen samen met een oogmasker en oordopjes een wereld van verschil maken.
Vervoermiddel: afhankelijk van welke afstand je wil overbruggen, de tijdsdruk en je budget kunnen er verschillende vervoersmiddelen mogelijk zijn. Meer comfort is vaak duurder (vliegtuig of trein) of neemt meer tijd in beslag (grote bus versus minibus en slow-boat versus fast-boat). In Cambodja is bijna alles met de bus te doen. Voor lange reizen of met betrekking tot comfort raad ik absoluut de grote bussen aan. Daarbij zijn ze doorgaans ook goedkoper. Langs de andere kant is het reizen per minibus een ervaring die ik voor geen geld van de wereld zou willen gemist hebben (maar opnieuw: dit is persoonlijk) en bovendien is het nog steeds sneller dan de grote bussen. Na enkele minibusritten opteerde ik steevast voor de grote bussen. Maar wanneer je moe bent en al duizenden kilometers hebt afgelegd in de voorbije dagen is het extra comfort nog steeds relatief. Dan is het misschien gewoon tijd om enkele dagen op dezelfde plaats te blijven. Dat is de context waarin ik het fragment hieronder schreef.

Busrit van Kampong Chhnang naar Battambang 

Grote bussen zijn wel degelijk (en desondanks het enigszins pessimistische fragmentje hieronder) de betere optie in Cambodja voornamelijk voor langere ritten. Niet alleen zijn deze goedkoper, maar je hebt ook je eigen zitje en beenruimte wat zelden het geval is in minibussen. De grote bussen zijn ook (voornamelijk vooraan) minder gevoelig aan de hobbelige aard van de wegen en bieden iets meer rust (al is dit mede afhankelijk van de passagiers). Als het even meezit, werkt de airco zelfs! Aziaten zijn er natuurlijk in overvloed. Tijdens mijn drie laatste busritten was ik telkens de enige buitenlander op de bus. Ik was al een hele tijd alleen aan het reizen en had al een week geen twee nachten na elkaar op dezelfde plaats geslapen. Ik was uitgeput en een beetje eenzaam en dan durf ik mezelf al eens te vermaken met ludiek pessimisme:

Ik ben onderweg van Kampong Chhnang naar Battambang. Ik heb al in dagen geen westerling meer gezien en hoewel dat exact is waar ik naar op zoek ben, heb ik even genoeg van Aziaten. Dit fragment is het subjectieve resultaat van een bokkige versie van mezelf met een ochtendhumeur. De waarheid is dat ik me geen seconde verveeld heb tijdens deze rit.

Ik zit op de bus naast een dik stinkend zwijn met vuile handen, verkrampte vingers en dikke knokkels. Aan enkele vingers heeft deze pafferige Aziaat lange bruine nagels, waarmee hij nu en dan in zijn oren zit te wroeten. Zijn benen houdt hij wijd gespreid, terwijl zijn linker hand op m'n schoot ligt alsof ik lucht ben. Dit zorgt ervoor dat ik slechts gebruik kan maken van de helft van m'n zitje. "Toch geen heel zitje voor mij dan vandaag", denk ik bij mezelf. Dat was namelijk één van de hoofdredenen voor het opteren voor de grote bus. Zijn ademhaling is zwaar, onregelmatig en klinkt oppervlakkig. Af en toe blijft zijn ademhaling steken, gevolgd door hoestbuien en gerochel. Wanneer ik door men foto's op m'n kodak klik, kijkt hij ostentatief en puffend en kreunend mee. Op privacy moet je niet rekenen hier. Ik probeer ongemerkt m'n zuurstof uit een ander luchtruim te stelen, want zijn lijfgeur is walgelijk en doordringend. Ik besef dat ik me aanstel en overdrijf, maar ontbreek de moed om me ertegen te verzetten. Enkele rijen voor mij snuit een vrouw haar neus in haar kitscherig overhemd. Anderen doen dit blijkbaar in de gordijnen, want vooraan in de bus hangt - godzijdank - een blad uit met het gebod: "no eating, smoking and wiping the curtain'.
Bij één van de foto's zeg ik ter verduidelijking "crocodile". Hij grinnikt bij mijn overbodige constatering. Alsof ze krokodillen hier niet kennen, denk ik me bewust zijnde van de banaliteit van m'n opmerking. Wanneer alle zetels bezet zijn, worden de plastieken krukjes bovengehaald en over het gangpad verspreid. Wat een optimalisatie (om maar niets over de veiligheid te zeggen)! Achter mij zit ondertussen twee man op een krukje in het middenpad, voor mij nog eens zeven man en aan de deur staan er nog twee Cambodjanen fanatiek te bellen.  De vrouw op het zitje achter mij maalt het voedsel door haar smikkel alsof haar leven ervan afhangt. Een vijftiger heeft zijn radio kei luid opstaan, de rest van de passagiers is naar het tv-scherm aan het staren en de chauffeur ramt bijna onophoudelijk op z'n krachtige claxon. Het resultaat is een tsunami van geluidprikkels. Voor Aziaten is alles beter dan stilte. Ongelofelijk hoe Aziaten totaal ongevoelig zijn aan scherpe en krakende klanken, kabaal en onrust. Sommige mensen slapen, andere zijn aan het eten, aan het kwebbelen met elkaar of aan het tieren door hun mobieltje. Maar niemand lijkt te verlangen naar rust zoals ik. Niemand lijkt gek te worden van deze waanzinnige drukte

Objectief bekeken is deze bus een pak comfortabeler dan de minibus die ik nam van Kratie naar Ban Lung. Ik heb min of meer m'n eigen zitje en de airco werkt een stuk beter dan in de kleine bus. Maar ik ben gevoeliger dan anders en heb het niet zo getroffen met m'n puffende, bellende en bikkende buren. Ook hier is het een heus vreetfestijn en het is onvoorstelbaar hoe ze zonder enige schaamte al hun afval, schillen, puilen en etensresten op de grond smijten. Mijn schuine overbuur rochelt tijdens zijn feestmaal om de zoveel tijd in een zakje en spuwt pitten en peulen achteloos op de grond. Wanneer hij iets later afgezet wordt aan z'n bestemming, laat hij een royale erfenis van vuil na. Tussen het afval op de grond kan je de afdruk van zijn voeten nog zien. Een afdruk van leegte in een zee van gebruikte zakdoekjes en afvalresten. Ik zal hem alvast niet missen. Hebben ze dan geen schaamtegevoel voor zo'n dingen? Beseffen ze niet dat iemand dit zal moeten opruimen en dat er nog mensen na hen op diezelfde plaats zullen zitten? Hebben ze echt geen enkel besef van de impact van plastiek op natuur en mens? Vinden ze het gezellig in hun eigen afval en stank te zitten, te eten en te slapen? Wordt hun eetlust dan nooit verstoord door dergelijke zaken? 

Ondertussen moesten we allemaal van de bus. In het midden van niets staan we als een bende verloren nomaden langs de kant van de weg met zakken en koffers. Iedereen, uitgezonderd ikzelf dan, leek op de hoogte van wat er aan de hand was. Komt er een nieuwe bus? Zijn we nog ver van de eindbestemming? Hoelang moeten we wachten? Na wat gesleutel en het bijvullen van de tank met brandstof uit waterflessen mochten we uiteindelijk weer instappen. Een derde van de passagiers lijkt echter verdwenen. De radio achter mij staat weer aan, maar men buurman is weg. Uiteindelijk vind ik dit alles zalig. Dit is cultuur, onaangepast aan de toerist. Dit is hoe het er hier aan toegaat en wat alledaags is. Hier wordt je uit je comfortzone gehaald en wordt je flexibiliteit op de proef gesteld. Zij zijn niet dwaas of onbeleefd omdat mijn westerse ideeën van privacy, rust en hygiëne hier niet gelden. Ik ben de uitzondering. Ik ben een toerist, een voyeur, een waarnemer van cultuur. Het zijn dergelijke ervaringen die me doen twijfelen aan zaken waar ik me eerder niet eens van bewust was. Grenzen vervagen en niets is absoluut. Wat voor mij zo vanzelfsprekend, onaantastbaar en fundamenteel lijkt, is hier gewoon niet aan de orde of toch niet belangrijk genoeg om als gevestigde waarden te heersen. Als mens wordt je innerlijke rust eigenlijk niet verstoord, je beslist helemaal zelf of je deze laat verstoren door hoe je tegenover bepaalde zaken staat of hoe je ze interpreteert. Zo'n confrontatie, en dat kan iets heel simpels zijn, toont je naast een staaltje cultuur vooral ook waar je eigen grenzen van verdraagzaamheid en interpretatie liggen. Het is verleidelijk om voor je eigen comfort, je eigen gevoel van welbehagen, dingen vanuit je eigen referentiekader te beschouwen. Om neer te kijken op wat je ongemakkelijk doet voelen... Maar het is een interessante oefening om dat zo begeerde referentiekader even in vraag te stellen in een wereld waar hele fragmenten van dat vertrouwde referentiekader eigenlijk niet bestaan en enkel door toerisme leven en gedragen worden.





Referenties
http://www.ethesis.net/Cambodia
http://www.worldwidebase.com/science/cambodja.shtml

SIHANOUKVILLE

SIHANOUKVILLE

"Glorify party, embrace ruination or Stay Away!"

In my opinion, Sihanoukville was the most disappointing city in Cambodia. Usually, I like to go to places without doing too much research, but this time I regretted my nonchalance. What once was a simple and small fishermen's town called Kompong Som, over time has turned into an over-touristic, dirty and highly superficial party-resort for lost backpackers, sex tourists and beach fanatics. Unless you have yet to discover the Asian nightlife and a party is what you're looking for, you better have a good reason to go there.

Maybe the place was just  too 'cool' for me or maybe I'm just looking for other kinds of things than most people in Sihanoukville, but it only took me about 2 hours to realize I was going to leave this dump as soon as possible.

The city breathes party. It feels as if the air is saturated with toxic party-particles. All day long over-pierced and over-tattood teenagers with large dark blue eyebags and dazed, exhausted bodies, still recovering from yet another 'best-party-ever', approached me to promote the cheap booze and endless pounding beats on the dirty beaches. Whether it's on a beach with cheap cocktails or not, the Sihanouk kind of parties was not what I was travelling for. I can find similar or better back home. No need to fly to the other side of the world for that.

Sihanoukville is Cambodia's only beach resort town and therefore it is very popular and crowdy. It is disfigured by the hoards of tourists looking for a spot on the packed and soiled beaches. If that doesn't kill your mood, maybe the quantity of weed-selling tuk tuk drivers, begging kids and massage-offering women might be the straw that breaks the camel's back. Of course I don't blame the women, the kids or the tuk tuk drivers. Neither do I blame the backpackers, sun and beach tourists or the I-want-to-try-out-my-dancing-feet (or want-to-try-out-other-stuff) teenagers. But the whole does not equal the sum of its parts.

Sadly, the times of Cambodia’s undiscovered and untouched beaches with images of white sandy shores as a cheaper and calmer alternative to Thailand, seem to have become history now.

Honestly, I felt relieved when I booked my ticket for the bus to Kampot the next morning. 

If Sihanoukville is on your road the better options, rather than hanging around the city center, are  going to Koh Rong or Otres beach. Now, I regret not having persevered a bit longer (if only to have more to write about) and going to the Otres beach the next day. Unfortunately the beaches were so disappointing and the atmosphere so depressing that I had to leave. As for Koh Rong: It was not so long ago that I spent over a week on the Thai island Koh Tao (comparable in many aspects to Koh Rong), I figured it was not the right timing for me to visit yet another island.

On the bright side: I had some really good white fish with rice on the market and tried some snake. "Crispy, salty and similar to chicken"

 

 

As I am aware of the fact I was only there for a limited time and therefore my picture of Sihanoukville can not be complete, I would be happy to hear what I might have missed out on. You might feel challenged to convince me to go back?

Pack your backpack

The Art of Packing:

Nearly everyone packed a valise, troly or backpack before. It is nothing insurmountable, everyone can do it, everyone does it. But nevertheless, a lot fewer people master it. A litlle bit of patience, respecting some basic rules and an appropriate amount of ahead thinking can help you a great deal and it might enhance your backpacking experience and overall comfort considerably.

For me, travelling is for a great part about a feeling of freedom. Properties and valuable items may become a source of worry and therefore might limit your freedom and might depreciate your backpacking experience. Therefore, my basic principle is "less stuff, less worries, more freedom". When backpacking, I only want to worry about three, maximum four items: my wallet (with money, credit and debit cards), my passport and to a lesser extent my mobile phone and travelling notes. For me, these are the primary items and the only things I allow myself to seriously worry about. For others it might include a camera, a laptop or other personal and/or valuable things. But besides these crucial items there are a lot of secondary items to pack. These secondary items are things you also need often or even on a daily basis, but don't hold a lot of personal or financial value. If you lose or forget them, you can mostly just buy them again. These include a towel, clothes, shoes, mosquito net, a knife,... If you limit the amount and weight of the primary and secondary items, you can bring some tertiary items. These items in general are included for reasons of convenience, comfort, entertaiment, hobbies...

Backpack capacity

Before you can start packing, you'll need a decent backpack. Just like defining what will go in the backpack, this will highly depend on several factors like the travelling context, the climate, your own height and whether or not you have back problems, the length of your hikes and the kind and quantity of accomodations you'll encounter on those hikes. In winter you'll need more packing space than in spring or fall. In summer you'll need even less space. The same goes for longer versus shorter hikes.
There has already a lot been written about this and there are a bunch of (over) detailled tables and charts about it. For me the following works fine:

< 5 day hikes*: 45 - 65 l (summer), 60 - 75 l (spring/ fall),65 - 85 l (winter)
> 5 day hikes*: 65 - 75 l (summer), 80 - 85 l (spring/ fall), 85 - 90 l (winter)

Keep in mind that these are guidlines and no absolute rules. For sure you can go more detailled, but that might also mean, you need 3 to 5 different backpacks when doing different kind of hikes.

Five steps to pack your backpack

1. Research

Do some research on your countries of destination. Learn about the culture, the climate and even the economics. Obviously the content of your backpack may vary highly with varying climates, but it may also vary with differing cultural habits and economic situations. Recently, I left with a 9 kg backpack to Bangkok and soon, I realised I could easily have left with 5 or 6 kg. A low-weight backpack like that is only possible when you don't need any camping gear and when you plan to buy some clothes over there. If you cross cities like Bangkok and Phnom pehn, you can find almost everything and it will probably be (a lot) cheaper than back home. Some questions that might lead your research could be: what will the temperatures be like? will it cool-down a lot at night? will it rain/snow regularly? what kind of activities will I do? are there any cultural/ religious dress-code prescriptions? will I hike a lot? In what type of accomodations will I stay? how frequently will I have acces to wifi? will I be able to use my mobile phone (with or without local sim-card)? will I wash my clothes myself? will I cook myself?

2. Make a list

After some reading and some consulting, make a list. Make sure this list is complete and mark the crucial things (if you want you can work with the three categories: primary, secondary and tertiary items). But equally important: don't make the list to elaborate. Remember, this pack will go on your back and it might stay there for a while some days. For most people this means: make a list, make it shorter and lower the quantities, make it even more shorter and lower the quantities even more and maybe you should even then still make it shorter and lower the quantities again. It might be tempting to just go and buy a bigger or extra backpack, but some discipline here will pay off later.

3. Collect

Collect the things you already have, buy the necessary or loan them from family or friends if you can. Low-budget travelling starts at the very beginning. Before you buy items, ask yourself if you really need them. And if you need them, you can still think about alternatives or ask a friend to loan it to you. On the other hand, some things you might want to buy yourself, because you might worry about damaging or losing loaned stuff or simply because you'ld like to possess it yourself. An other thing to consider before rushing to the shop is whether the things you need are more beneficial to buy at your destination or back home.  This will depend on the price, the quality, the supply and likelyhood and timing of need.

Before you start packing, bring everything together. I personnaly like to spread it all over the floor or on my bed. Just make sure you have an overview to be able to: double check if everything on your list is there, to start packing in a structured way, to not forget anything.

4. Deliberately pack

There are a few important principals to keep in mind when packing your backpack:

a) weight distribution

Generally, we try to keep the heaviest weights close to our body center of gravity. The further a weight is placed from your body center, the harder it will pull you in directions you preferably don't want to be pulled.

Take this seriously. When walking uphill in the boiling heat, feeling hangry and tired you will thank God you for having packed your pack wisely. Moreover, your body joints are not so much replaceable and therefore something to treat with great care. Not overloading your bag and respecting the principles of weight distribution are crucial first of all for your back and in extention for your neck, shoulders, hips, knees, ankles and feet. You might impress some people by carrying a 30kg and two-meter-high backpack, but it may also be the last time you ever impress someone with physical abilities.

                                                                                            http://www.brazenapron.com/

tip: Avoid attaching gear externally. If you have the right backpack size and you pack it properly, there shouldn't be the need of attaching much at the outside. However, if not everything fits in, make sure to balance the weights and tighten the objecs well so they don't swing. Otherwise it might lead to a lot of energy-loss and eventually cause injuries.

b) Accessibility

Take into account which things need to be easy accessible. For example; a sleeping bag usually goes in the bottom of your bag making it easily accessible without disrespecting the weight distribution rules. There are side, front and top pockets where you can put other stuff you might want to use frequently, e.g. a map, passport, a knife, a camera, ...

Keep into account, it can be even more handy and safe to keep some of these things in a seperate bag that you wear around your hips or around your neck.

c) Fill empty spaces

Look for some efficiency: fill the empty spaces in pots and pans, take things out of their packaging, put some socks in your shoes (not the ones you wear), use odd-shaped things to create a congruent whole. Yes, packing your back really is an art! You can even take your medicines out of their clothing and store them all together in a tiny bag. Don't forget to keep the leaflets and make sure you know which pills are meant for what.

While filling your backpack, put some gentle pressure on it pressing your stuff down (preferably without squizing bananas or breaking your precious jewelry) and pushing it towards the corners. Optimize... This can make a tremendous difference.

d) Organization

Organize your stuff, cluster similar small items in zip locks or suff bags.

Put liquids in plastic bag.

Organize your clothes in 2 or 3 plastic bags: Put types of clothes together as you like. I usually put socks, boxers and swimming shorts in one bag and t-shirts, fleece, shorts and long pance in another bag. Dirty clothes go in yet another one. In case your backpack gets soaked by the rain this can save your clothes from getting soaked aswell. Moreover, the bags will avoid the smell of used and dirty clothes to spread. When travelling for months, a backpack usually doesn't smell that great anymore inside. Again packing your clothes in light plastic bags will avoid them to absorb the unpleasant odors.

5. Check again

Go through your checklist again. Did you pack everything? No more stuff littering?
Then, you're done. You can relax and leave with peace of mind and zero stress.

CONTENT:

Here is an example of what I packed going to south-east Asia for a couple of months (hot and humid climate).

Backpack 65 liters

• wallet with some money, credit and debit cards
• passport and visa
• plane tickets
• notebook
• copies of passport, visa, credit card, debit card
• info & contact of my first hostel, info & contact of the airlines with which I flew and emergency
• numbers, info & contact of my insurance company
• 6 passport photos
• mobile phone & charger
• small camera & charger
• usb stick
• ear plugs
• pocket knife
• musquito net
• needle & thread
• some robe
• washing powder (never used)
• flashlight
• sleeping back
• 2 coth diapers as an alternative for a towel
• clothes: 
• 3 T-shirts (fast-drying, preferrably anti-sweat, and at least one with longe sleeve
• 1 long pants (light, a lot of pockets and concertable to shorts)
• 2 shorts
• 1 fleece
• 3 pair of socks
• 5 boxers
• 1 raincoat (that can also cover my backpack)
• 1 scarf (that I also use as headprotection)
• 1 pair of slippers
• 1 pair of comfortable walking shoes
• (swimming shorts and some more T-shirts I bought over there) 
• sunscreen & sunglasses
• anti-musquito spray
• toiletbag with medicines, thermometer
• first-aid kit
• small backpack     
• a book
• spare batteries (which I could aswell have bought overthere)     
• a closable box (which proved very convenient e.g. to keep left-over food for a couple of hours)

 

Cambodia 2014: In search for the untouched

 

 

Under Construction

 

From Bangkok to Siem Reap

When I decided to travel to Cambodia, I was in Koh Tao, a beautiful Island on the east coast of Thailand. It was turning july, many tourists were entering the island and it was becoming crowdy and touristy. For me that was the sign to leave Koh Tao and even Thailand. What I wanted, was to get out of the big stream of tourists and search for the more remote, the more untouched,... I am especially interested in exploring countries, that are not yet fully adapted to tourists and therefore still hold some challenges and offer something that still feels 'real'. After reading some anthroplogical articles about Cambodia, it seemed the perfect country to me to start that search. And it proved right I can already say.

After doing some research, I booked a flight from Bangkok with Bangkok Airways to Siem Reap for 90 €. This was probably my first and overall biggest sin with respect to my low-budget travelling style. You've got to make decisions and for me this one was worth it because of several reasons.

1) To get out of Thailand and the mass-tourism asap

2) To avoid the huzzle and time-loss at the boarder. This includes the possibility to get ripped of and paying to much for your visa and in extension also to overpay tuk tuk's (and many travellers do so).

3) Considering the total costs of the alternatives, it was not that much more expensive.

At the airport I exchanged some Thai money for American dollars. I exchanged only a minimum, to pay for the Cambodian Tourist Visa ( $ 20) and a tuk tuk to Siem Reap centre (2 - 3 $). At the airport the exchange fees are higher, so you don't want to exchange a lot there. You can exchange more money almost anywere in Cambodia except for the jungle and the more remote villages. The Cambodian currency is the Riel (1 USD = 4044.56226 riel; 1 euro = 5,424.4 riel), however the US dollar is an unofficial second currency that's is actually used more and still preferred over the riel. Once I landed, the application procedure for the Visa was quick and straightforward.

Heads Up: you need 2 passport photos (however it is only 2$ fee if you don't have any) and a passport (still valid for 6 months or more).

It was my first and so far only flight with Bangkok Airways, but it was a positive experience. But it must be said, for the distance flown it is a rather expensive flight. You can definetely consider to go by bus or train. You just need to be prepared for a full day of travelling, bumpy roads and the possibility of being ripped off for the visa and tuk tuk's. Most people cross the border at Aranyaprathet (Thailand)/ Poi Pet (Cambodia), mainly because there is a lot of buses, taxi's and tuk tuk's on those roads, but it's crowdy and it is not unusual to have to wait in line for 2 - 3 hours before you get your visa. Therefore, I would recommend to cross the border more to the south in Pailin (Cambodia):

1) Bus From Bangkok to Chanthaburi: there are buses every hour for 212 Baht and it takes about 5.5 hours. The buses are Aircon and the roads are pretty smooth.

2) Stay a night (or two) in Chanthaburi. In the weekend there is the famous Chanthaburi gemstone market and else there always is the traditional Market with a lot of tropical fruit and great seafood.

There is also a beautiful Cathedral in the old center. And if you stay longer you can consider going to the national parc and dolphine shows, where you can also swim with the doplins.

3) Pick-up truck or mini-van to the border near Pailin

4) Get your stamps, Visa and cross the border by foot

5) Just walk a couple of meters, people will offer you a motorbike ride to Pailin (you should not pay more than 2 $) or taxi ride to Battambang. I paid 10$ for a taxi to Battambang after some bargaining and finding 2 other backpackers to share the taxi with.

SIEM REAP

Obviously, Siem Reaps' greatest pride is Angkor Watt. The ancient building depicted on Cambodia's national flag, is considered the biggest religious building in the world and was built in the first half of the 13th century. With the touristification of Angkor Watt and the other temples, Siem Reap has considerably changed and developped in recent history. Unfortunately this has also lead to a loss of charm, higher prices and the rise of a pub street and touristic restaurants, which are only there for the tourists and have very litlle to do with local culture. While Siem Reap with its great temples is definetely a must-see, it is arguably not the best place to learn about Cambodian culture. I would definetely recommend including Siem Reap in your trip, visit the temples and enjoy it. But don't expect too much besides the greatness of the temples and its history. But why would you want even more than what the temples already offer?

  

Temples of Siem Reap

Together with 2 friends I stayed at the Jasmine Family Hostel in Siem Reap. It's a 15 minutes walk to the center and 15 minutes tuk tuk to Angkor Watt. The staff is utterly friendly, the rooms are nice and clean and the restaurant is not too expensive compared to most restaurants in Siem Reap. It is 8$ for the dormitory and 15$ for a double room. Honestly, I still find it a bit expensive (most hostels are in Siem Reap), but I really enjoyed my time around the hostel and I must admit the swimming pool was a blessing after visiting the temples in the boiling heat. Our first night in Siem Reap we went to see the sunset at Phnom Bakheng. We arranged a tuk tuk for 3$ in total (some pay 4 $ or 5 $ for it). Although they will try to make more money first, for this prize they will bring you there, wait for you and bring you back. After 10-15 minute drive, we arrived at the bottom of a hill, which we then climbed in another 15 minutes. Make sure you have clothes covering knees and shoulders otherwise you'll have to buy some overprized clothes before they let you climb the mountain. This counts for most religious places in Cambodia. Phnom Bakheng is a temple on top of a mounatin. Although this place is highly recommended and offers indeed nice and wide views over the landscape and the Angkor Watt temple, I would not recommend this place at all. There were already heaps of tourists climbing the mountain only to find more of them, packed on the temple platform on top of the mountain. The temple is just okay, the sunset is overrated and the athmosphere is ruined by the crowd. I would rather recommend to go to the top of Phnom Krom overlooking the Tonle Sap lake. There you can enjoy nice views, without it being spoiled by a mass of tourists.

The next morning we got up at 4:30 am. We agreed on leaving early not necessarily for the sunrise, but rather to avoid the heat and even more important: to avoid the big crowd. When we arrived at Angkor Watt it was around 5:30 am. The density with which people were packed by that lake, gave me the impression it was the only peace of land in this world from where you can see the sunrise. With the monotonous buzzing background sound of the sky-gazing mass and the first sunbeams burning on our forehead skin, the three of us spontaneously and silently kept on walking. Still a bit sleep drunk I entered the mighty Angkor Watt temple. It was only a few moments later that I started to realize were we were. We found ourselves practically alone within the tick reddish sandstone walls of the Khmer kingdom! It is overwelhming. It is too much to fully capture even in a whole day. It is only now, a couple of weeks later, that I seem to fully catch the impression it made on me. It is an experience that lasts and the moment itself / 'being there' is only the beginning of that experience.

 

The sunrise, like the sunset the night before, was beautiful but far from mind-blowing. It is definetely a good idea to get up this early, but especially because of the heat and the crowd. The grandeur and architectural splendidnes are overwhelming and it needs some time, at least for me it did, to absorb and fully appreciate it. Do not mistake yourself: even at 6 am it is already mind-numbingly hot and you should be prepared for an exhaustive, sweaty and long day. Moreover, withing the walls of the Angkor temple there is barely any wind and the sandstones still radiate a lot of captured heat. When you touch the stones with your hands, you can feel how warm they still feel even at 6 am. However, once you get in the rythm it becomes very bearable and the suffering gets inferior to the magnitude of the experience. I suffered the first hour and really enjoyed the rest of the day. Obviously, getting up at 4:30 am after already a couple of days of travelling didn't ease my initial suffering. A litlle food, a lot of water, headprotection, a sweat cloth and a good mental state helped me well through the day.

Me and my companions rented a tuk tuk for the day. We paid 20$ for the temples and another 15$ for the tuk tuk bringing us from one temple to the other. First, we wanted to do it by bike but in the end we figuered that getting up at 4:30 and biking for a whole day in the open sun might be a litlle too much. Now, after having biked a couple of times in Cambodia, I would do it by bike if I would do it again. It is less exhausting than it looks because of the ventilation you generate when biking. Walking is definetely harder than biking and in my opinion it is heavily underrated as a means of transport and/or sightseeing. If you don't bike around the temples, keep it in mind for your next destinations. Nevertheless a motorbike is a whole lot of fun, biking is something different and will result in a totally different experience. By bike you absorb the surroundings better and you get more in touch with the locals. Moreover, some physical activity gives me more satisfaction at the end of the day and a better night's rest. Of course a tuk tuk can be an easy, relatively cheap and comfortable alternative, especially when tired and lazy.

After sunset, the majority of the tourists have breakfast back in their hotels or somewhere else. This is an opportunity to take advantage of. Postpone your breakfast or have it on the road and you might be surprised by the small amount of tourists and quietness you will encounter the rest of the day. At least, that was our experience in the low-season though (beginning of july).

As we walked out of Angkors' main entrance a lot of people were coming in. We continued to our next destination: The Bayon Khmer Temple. This temple is especially memorable because of the abundance of serene and massive stone faces on the many towers which stick out out from the upper terrace and cluster around its central peak. On the walls you can find a lot of sculptures that are still breathtakingly detailled, depicting historical events and scenes from the everyday life of the Angkorian Khmer. Examining these bas-reliefs is almost like watching a movie or travelling back in time. In some ways, I liked this temple more than Angkor Watt.

Our third dish for the day was the Baphuon temple. To me this one came to quick after the previous onces and for a few moments I felt saturated. The Baphuon temple is impressive with its thick and big stone walls. For sure this temple is nice and spectacular as well, but it just didn't impress me equally. Maybe the long and exhaustive rennovation works took away too much of the charm or maybe it might have to do with the fact that it was the third religious structure in a row for me. However, we made a nice walk around the temple, we took a litlle break in the shadows of the surrounding woods and recollected some energy for the continuation of our excursion.

After another visit to the East Mebon Temple and walking past the elegant stone elephant trunks we headed to the famous Ta Prohm temple. This is the temple were they made the tomb raider movie.  As the tomb raider videogame is one of the few games I played extensively as a kid, I could recognize a lot from the videogame (I never saw the movie). But more importantly the temple - bewildered, green and partly collapsed - struck me as the most special one. Unlike most Angkorian temples, Ta Prohm has been left in much the same condition in which it was found. I walked around for a long time there and I could have stayed their for days. I could simply not stop examining how the stone structures and the mighty trees and their roothless roots became one breathtaking, adventurous, hyper photogenic and atmospheric whole over time. It is surrounded by the jungle and therefore it lays in the shadow which granted us the opportunity to cool down a bit. Spare some energy and time for this temple. Although it was more crowded, I enjoyed it the most and spent the most time in there. I started by walking around the temple in the jungle, not crossing a single person, before entering the inside of the temple. Exploring the surroundings first definetely added to the magic of this place. As I walked around the building and only later entered the temple, its mysticality and beauty progressively unreaveled to me. I felt like I was walking on a movie scene and I wished this would have been my playground as a kid. 

We got back to our hostel in the afternoon. It was the only time in cambodia I had a swimming pool at my disposition, but I could not think of better timing. The rest of the day I relaxed and started writing.

SIHANOUKVILLE

(coming soon)